Tablica z Chartowa trafia do muzeum

W nocy 27 listopada lub z 9 na 10 grudnia 1944 roku nieopodal wsi Chartów pod Słońskiem wylądowała grupa 6 zwiadowców Wojska Polskiego dowodzona przez porucznika Czesława Szelachowskiego. Najważniejszym celem grupy było monitorowanie ruchu w węźle komunikacyjnym jakim był Kostrzyn.

Nie mniej ważnym zadaniem było rozpoznanie stopnia rozbudowy umocnień wokół miasta. Trzykrotnie w przebraniu robotników udało się zwiadowcom wejść do miasta-twierdzy. Pomimo niemieckich obław i najróżniejszych przygód, grupie udało się zrealizować zadanie podstawowe. Dość solidnie rozpoznano podejścia do Kostrzyna i ruch na najważniejszych arteriach. Grupa dotarła też do Mieszkowic, Dębna, Witnicy i Gorzowa. W lutym 1945 połączyła się z nadchodzącymi jednostkami Armii Czerwonej.

27 listopada 1984 roku niedaleko miejsca zrzutu grupy na północ od Chartowa odsłonięto głaz, na którym zamocowano kamienną tablicę upamiętniającą fakt lądowania polskich spadochroniarzy. Przez wiele lat w rocznicę desantu odbywały się przy głazie apele pamięci z udziałem polityków, przedstawicieli duchowieństwa, wojska, władz samorządowych, miały miejsce prezentacje i wystąpienia, czytano poezję, składano kwiaty i palono znicze. Wśród mieszkańców gminy i uczestników tych spotkań nie było świadomości, co do powojennych życiorysów członków grupy. W 2018 roku odkryto szerszy kontekst obiektu i ustalono, że jeden z członków grupy, kapral Franciszek Sawicki był mordercą członków antykomunistycznego podziemia „Inki” i „Zagończyka”. Po ujawnieniu tego faktu i po przeprowadzeniu badań przez IPN tablicę zdjęto w lipcu 2019 roku i zdeponowano w Gminnym Ośrodku Kultury w Słońsku.

Muzeum Twierdzy Kostrzyn rozpoczęło starania w celu pozyskania tablicy do swych zasobów. Głównym uzasadnieniem tych zabiegów było to że właśnie rozpoznanie Kostrzyna było najważniejszym celem spadochroniarzy. Przypomnijmy, iż Muzeum Twierdzy posiada specjalną część ekspozycji stałej przygotowaną do eksponowania tablic usuniętych z przestrzeni publicznej na mocy ustawy „dekomunizacyjnej”. 22 marca 2023 roku tablica trafiła do zbiorów Muzeum na mocy wieloletniej umowy użyczenia zawartej z formalnym właścicielem tablicy, Gminą Słońsk. Obecnie trwają przygotowania do jej prezentacji w Bastionie Filip wraz z odpowiednim nakreśleniem tła historycznego. Trwają też prace nad obszerniejszym materiałem dotyczącym działalności samej grupy, powojennych losów jej członków, okoliczności ustawienia głazu z tablicą oraz obchodów rocznic zrzutu spadochroniarzy. Materiał zostanie wkrótce opublikowany w formie elektronicznej na stronie Muzeum Twierdzy, o czym oczywiście poinformujemy.