Muzeum Twierdzy Kostrzyn nad Odrą ma zaszczyt przedstawić Państwu drugą część zainaugurowanej w minionym 2009 roku serii wydawniczej, obejmująca okres dziejów miasta i twierdzy Kostrzyn od połowy XVIII po połowę XIX stulecia. Okres ten obfitował w dramatyczne zmiany. W 1758 r. (w czasie wojny siedmioletniej) miasto niemal w całości spłonęło wskutek zbombardowania twierdzy przez wojska rosyjskie. W latach 1806-1814 warownię okupowały wojska napoleońskie, przy czym pod koniec tego okresu była ona przez cały rok blokowana przez wojska zwycięskiej koalicji antynapoleońskiej, ulegając po raz kolejny dewastacji i wyludnieniu. Wydarzenia te odbiły się negatywnie na ekonomicznym rozwoju i politycznym znaczeniu nadodrzańskiej twierdzy. Po pożarze w 1758 r. Kostrzyn wprawdzie odbudowywano, ale w okresie francuskiej okupacji utracił on status stolicy Nowej Marchii. Po ponownej dewastacji miasta potrzebowało ono kolejnego ćwierćwiecza, by w ogóle powrócić do stanu z końca poprzedniego stulecia. Odtąd rozwijać się miało w cieniu twierdzy, której rozbudowa wywarła głęboki wpływ na jego kształt przestrzenny - największa dzielnica Kostrzyna uległa w 1813 r. kompletnemu zniszczeniu, a przeniesiona w nowe miejsce (współczesny Kostrzyn-Chyża) była już tylko swoim własnym cieniem. Przyszłość należeć miała za to do najmniej dotąd znaczącej części miasta (Przedmieścia Krótkiej Grobli), która z czasem rozrosła się we współczesne Nowe Miasto. Dzieje pruskiej twierdzy w traktowanym tutaj okresie odnotowują również kilka polskich epizodów: w latach 1810-1811 obsadził ją 5 Pułk Piechoty Księstwa Warszawskiego, a w roku 1848 osadzeni w niej powstańcy wielkopolscy wzniecili bunt, stłumiony przez mieszczan i garnizon. W tece zgromadzono reprodukcje wybranych planów, map i rycin pochodzących z Tajnego Archiwum Państwowego i Biblioteki Państwowej w Berlinie, Wojewódzkiej i Miejskiej Biblioteki Publicznej w Gorzowie Wlkp., naszego muzeum oraz prywatnego zbioru Pana Marcina Wichrowskiego. Opatrzył je krótkimi komentarzami dokumentalista muzeum Marcin Wichrowski. Uzupełnia je załącznik tekstowy, z krótkim zarysem dziejów miasta w rzeczonym okresie, okraszonym obszernymi wyjątkami z tekstów źródłowych. Ufamy, że wybrany materiał trafnie odmalowuje oblicze naszego miasta w tym niezbyt szczęśliwym okresie jego dziejów.
