W czasie walk prowadzonych w 1945 r. o Kostrzyn zniszczone zostały wszystkie mosty na Odrze (bądź na skutek działań Armii Czerwonej, bądź na skutek działania saperów niemieckich). Ewakuacja niemieckiej ludności cywilnej prowadzona była w tym czasie dość chaotycznie. W lutym przeprowadzono kilka akcji ewakuacyjnych. Nie wszyscy cywile opuścili jednak miasto. Wiele osób wręcz odmówiło ewakuacji i ukrywało się przed specjalnym oddziałem SD przenosząc się z miejsca na miejsce. Na Nowym Mieście  w ręce Rosjan wpadło 500-600 osób. Na Starym Mieście nie było już praktycznie w tym czasie ludności cywilnej. Nie udało nam się uzyskać informacji, czy dowódca twierdzy wydał rozkaz zamykający przeprawy mostowe na Odrze dla ruchu cywilnego *). Wszystko wskazuje na to, iż rozkaz taki, nawet jeśli był, nie był praktycznie potrzebny z prozaicznych względów: mosty albo były zniszczone, albo zaminowane i do tego narażone na ostrzał wroga. Przejście przez nie groziło utratą życia i z pewnością obsada przyczółków mostowych cywilów na mosty nie wpuszczała.

Jeśli zaś chodzi o okres bezpośrednio po wojnie, to przemieszczanie się przez najpierw prowizoryczne, a następnie odbudowane mosty, było możliwe, nawet przez Odrę. Wielu uciekinierów z byłych terenów Rzeszy, zajętych przez Rosjan i Polaków, skorzystało z tej drogi traktując Kostrzyn jako punkt tranzytowy. Znaczącą datą był 22 czerwca 1945 roku, kiedy to wydano rozkaz obwieszczający, że od tego dnia od godziny 12:00 Kostrzyn staje się miastem zamkniętym dla ludności niemieckiej. Dotychczasowi mieszkańcy narodowości niemieckiej zmuszeni byli opuścić miasto. I tak też się stało. Akcję wysiedleńczą kontynuowano w następnych latach. Kostrzyn stal się punktem zbiorczym dla środkowych o północnych obszarów Ziemi Lubuskiej, należy więc domniemywać, że grupy niemieckiej ludności cywilnej właśnie przez kostrzyńskie mosty przesiedlano za Odrą. Odbywało się to w sposób zaplanowany i kontrolowany. Przypuszczalnie ostatnia grupa obywateli niemieckich została przerzucona przez Odrę w Kostrzynie w roku 1946 bądź 1947. Od tego czasu mosty odrzańskie aż do roku 1992 były zamknięte dla normalnego ruchu cywilnego (oficjalne otwarcie drogowego przejścia granicznego nastąpiło 21 listopada 1992 r.)

Źródła:
Marczewski, Kostrzyn nad Odrą - Dzieje dawne i nowe, Poznań1991
Le Tissier, Kostrzyn 1945 - Przedpiekle Berlina, Warszawa 2011
Thrams, Küstrin 1945 - Tagebuch einer Festung, Berlin 1992
Kohlase, Küstrin - Aus der Geschichte der ehemaligen preußischen Festungsstadt, Guben 1993

*) Rozkaz taki zapewne istniał. Przynajmniej od lutego 1945 r. na mostach Odry i Warty stały rogatki i nie przepuszczały ludności cywilnej. Pokonanie rogatek wiązało się z posiadaniem imiennej przepustki wystawionej przez Komendanta Twierdzy Kostrzyn (Kommandant der Festung Kuestrin). Przepustka (forma maszynopisu) zawierała dane imienne z adresem zamieszkania osoby uprawnionej do przekroczenia mostów na Warcie (B) i Odrze (A).Ostemplowana była urzędową pieczęcią z "gapą" (legenda: Standortoffizier Kuestrin) i opatrzona odręcznym, nieczytelnym podpisem - Hauptmann u. Standortoffizier. Przy przedłużaniu terminu wymagana była druga identyczna pieczęć, potwierdzenie A;B + stempelek - Hauptmann u. ,Standortoffizier i jego nieczytelny podpis.
Nadesłał: Aleksander Orłow